Obowiązujące przepisy prawne uwzględniają kilka sposobów na dojście do porozumienia pomiędzy dwoma zwaśnionymi stronami konfliktu. Jedną z najbardziej preferowanych form kompromisu jest ugoda sądowa, która, stanowiąc swojego rodzaju consensus pomiędzy stronami, wydaje się być rozwiązaniem prawie idealnym. Rozwiązanie to ma skłaniać strony do pojednania się i znalezienia wspólnego gruntu oraz do uczynienia wobec siebie ustępstw. Jakie są skutki prawne ugody sądowej? Kto sprawuje nad nią kontrolę? Jakie są konsekwencje niestosowania się do ugody sądowej i czy może się ona przedawnić? Odpowiedzi na te pytania znajdą Państwo w tym artykule, zapraszamy do lektury!

Ugoda sądowa i co dalej — skutki prawne ugody

Zgodnie z artykułem 917 Kodeksu Cywilnego, “przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.”

Skoro podstawą ugody są ustępstwa, to właśnie one stanowią główny skutek porozumienia. Po jej zawarciu sąd umarza również postępowanie w sprawie, której się toczyło. Przysługuje również zwrot połowy opłaty od pisma wszczynającego postępowanie przed sądem I instacji lub postępowanie odwoławcze. Wzajemnie znoszone są również koszty postępowania obu stron, choć zwrot poniesionych wydatków może być zapisany w ugodzie. Trzeba jednak pamiętać, że uprawomocnienie ugody zaczyna się nie z chwilą jej zawarcia, lecz uprawomocnienia umorzenia postępowania.

Pod kątem prawnym ugoda sądowa ma identyczne skutki jak w przypadku orzeczenia sądu, a więc może zostać zaskarżona przez wierzyciela, jeśli uzna on ją za godzącą w jego interesy. W takim przypadku możliwa jest ponowna egzekucja komornicza lub tak zwane wykonanie zastępcze. Konieczne będzie uprzednie opatrzenie ugody klauzulą wykonalności poprzez złożenie stosownego wniosku.

Kontrola ugody sądowej — kto o nią dba?

Pieczę nad kontrolą ugody sądowej sprawia sam sąd. Powinien się upewnić, iż zawarte pomiędzy stronami porozumienie jest pozbawione wad i furtek prawnych, które mogłyby zostać wykorzystane na niekorzyść którejś ze stron. Sąd bierze pod uwagę następujące kryteria:

• zgodność ugody z obowiązującym prawem,
• zgodność ugody z zasadami współżycia społecznego.

Jeśli w toku kontroli ugody sądowej zostanie stwierdzone, iż została ona zawarta wyłącznie w celu ominięcia przepisów prawnych, zostanie ona podważona przez sąd, a następnie uznana za nieważną, co może sprowadzić konsekwencje cywilne i prawne. Powody mogą być w tym przypadku różnorodne, a często chodzi o niewspółmiernie niskie ustępstwa jednej ze stron (choć oczywiście nie muszą być one równoważne).

Niestosowanie się do ugody sądowej — konsekwencje

Mając na uwadze fakt, iż zawarcie ugody sądowej nabiera takiej samej mocy prawnej, jak w przypadku wyroku sądowego, strona, która miga się od wykonania orzeczenia ugody długu na raty, może zostać przymuszona do realizacji zawartych w ugodzie zobowiązań na podstawie egzekucji sądowej.

Podstawą dla takiego postępowania jest artykuł 777 Kodeksu Postępowania Cywilnego, który w par. 1 pkt. 1 jasno wskazuje, że ugoda zawarta przed sądem jest tytułem egzekucyjnym na równi z prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniem sądu.

Od tytułu egzekucyjnego niedaleko jest do tytułu wykonawczego, a więc główną konsekwencją niestosowania się do ugody sądowej może być zajęcie konta przez komornika oraz wszelkie inne nieprzyjemności związane z odzyskiwaniem przez urzędnika pieniędzy należnych wierzycielowi.

Przedawnienie ugody sądowej

Zgodnie z artykułem 125 Kodeksu Cywilnego może dojść do przedawnienia ugody sądowej. Dochodzi do niej po upływie 72 miesięcy, czyli 6 lat od momentu, kiedy ugoda sądowa stała się prawomocna. Warto pamiętać, że samo zawarcie ugody stanowi podstawę do przerwania biegu przedawnienia dotyczącego zaciągniętego długu na równi z podpisaniem porozumienia czy oficjalnym rozpoczęciem mediacji.

Wyjątkiem od powyższej reguły są ugody sądowej obejmujące wypłacanie świadczeń pieniężnych wypłacanych okresowo (np. alimenty, odsetki od kredytu). W takim wypadku roszczenie przedawnia się po upływie 3 lat. Trzeba jednak pamiętać, że bieg przedawnienia bardzo łatwo przerwać. Może tego dokonać na przykład poprzez złożenie przez wierzyciela pozwu do sądu.

Wierzyciel może dochodzić swoich praw nawet po okresie przedawnienia. Obowiązkiem komornika, na wniosek wierzyciela, jest przeprowadzenie egzekucji, nawet jeśli dotyczy ona przedawnionego zobowiązania.